Dünya Okuma Yazma Günü, tüm dünyada okur yazarlığın önemine dikkat çekmek amacıyla 1965 yılında UNESCO tarafından ilan edilmiştir. Günümüzde bu anlamlı gün için birçok ülkede Dünya Okuma Yazma Günü etkinlikleri veya kampanyalar hazırlanmaktadır. Türkiye de bu ülkelere dahildir. Ülkemizde okuryazarlığa katkı sağlamak amacıyla çok sayıda vakıf ve dernek farklı projeler geliştirip, okuyamayan çocuklara, kadınlara destek olmaya devam etmektedir. Aynı şekilde halk eğitim merkezlerinde de okuma yazma eğitimleri düzenlenmekte, okuma yazma bilmeyenlerin en yakın merkezlerde ücretsiz eğitim alma şansı oluşmaktadır.
Okuryazarlık Ne Demektir?
Okuryazarlık dediğimiz kavram; kişinin anadilinde okuma yazma bilmesi, bu beceriye sahip olması anlamına gelmektedir. Okumak ve yazmak, ikisi de birbirini tamamlayan eylemlerdir. Yazılı kaynak olmadan okumanın, okuma eylemi gerçekleşmeyecekse yazmanın hiçbir anlamı yoktur. Ülkedeki yazılı kaynakların niteliği en az okumak kadar önemlidir. Farklı dillerde de okuryazar olmak, evrensel düşünebilmek için gereklidir.
Ülkemizde Okuma Yazma Oranı İstatistikleri
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)’ nun 2020 verilerine göre, 6 yaş üzeri nüfus içindeki kadınların okuma yazma oranı %95, 54 iken bu oran erkeklerde %99, 29 dur. Okuma yazma oranının en yüksek olduğu iller ise şu şekilde; %99,07 ile Antalya ili birinci, %98,88 ile Çanakkale ili ikinci ve %98,81 ile Denizli ili üçüncü olmuştur.
Ülkemizde kitap okuma istatistiklerine de göz atmak da fayda var. Kadir Has Üniversitesi’nin hazırladığı Türkiye Eğilimleri Araştırması 2020 raporuna göre ülkemizde kitap okumayanların oranı %59, 1 iken sosyal medyada zaman geçirme oranı % 91,2, gazete okumayanların oranı %56,6 ve televizyon izleyenlerin oranı %93,3 olarak belirtildi. 2019 yılında yayınlanan raporda kitap okumayanların oranı %50,9 iken 2020 yılında bu oran %59,1’ e ulaşmıştır. Bu da oldukça üzücüdür.
Türkiye’de okuma süresi yapılan araştırmayla birlikte 7 dakika olarak belirlenmiştir. Bu oran İtalya ve İngiltere’de 6 dakika olmakla beraber Fransa’da 2 dakikadır.
Dünya Okuma Yazma Günü 2020
UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay 8 Eylül 2020 Dünya Okuma Yazma Günü mesajında okuma yazma ile ilgili önemli mesaj yayınlamıştır. Mesajında Birleşmiş Milletler eski sekreteri Kofi Annan’ın güzel cümlesine yer vererek okuryazarlığın öneminin altını çizmiştir; “Okuryazarlık, her insanın potansiyelini ortaya koymasının, özgürlük ve umut dolu bir gelecek yaratmanın anahtarıdır.”
Dünyada hala 617 milyon gencin temel okuryazarlıkta uzmanlaşmadığını söyleyen Azoulay bunun için çabalarımızı iki katına çıkarmamız gerektiğini sözlerine eklemiştir. Pandemi ile değişen eğitim koşullarına da değinen UNESCO Genel Direktörü, eğitimcilerin uzaktan eğitim konusunda yaygın bir şekilde eğitilmesinin şart olduğunu belirtmiştir. Her bireyin potansiyelini ortaya çıkarmak için tüm kaynaklarını seferber etmeye davet ederek mesajını tamamlamıştır.
Kitap Okumanın Faydaları
Çocuklar geleceğimizdir, onların okuma yazma öğrenmelerini sağlamak hepimizin görevidir. Okuyan toplum gelişir, ufku genişler, okuyan her kişi ülkesine fayda sağlar. Okumak; kişinin iletişim becerilerini geliştirir, dünyaya başka bir gözle bakmasını sağlar. Okumak sosyal farkındalık kazandırır, kişinin empati duygusunu geliştirir. Bu açıdan düşündüğümüzde okuma yazma öğrenmek ve ülke olarak bunun için çalışmalar yürütmek oldukça önemlidir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün Okumamızı İstediği Kitaplar
Savaşın içinde bile kitap okuyan, 57 yıllık hayatına 11 savaş, sayısız başarı sığdırmış, Türk devletinin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün hepimizin muhakkak okumasını istediği kitapları sizin için listeledik. Bu kitapları çocuklarımıza da okutmalı, anlamlarını çocuklarımıza çok iyi anlatabilmeliyiz.
- Beyaz Zambaklar Ülkesinde (Grigory Petrov): Beyaz Zambaklar Ülkesinde, Atatürk’ün tüm çocukların okumasını, hatta askeri okullarda zorunlu okutulmasını istediği başucu kitabı niteliğinde bir eserdir. Kitap bataklık ve göllerden oluşan, fakirlik içinde İsveç yönetiminde olan Finlandiya’nın nasıl kalkındığını, nasıl ‘’zambaklar ülkesi’’ne dönüştüğünü anlatır. Ülkede eğitimcilerden çiftçilere, din adamlarından yerel halka kadar herkesin ülkenin kurtuluşu için nasıl elini taşın altına koyduğunu anlatan kitap ilk kez Atatürk zamanında Türkçeye çevrilmiştir ve askeri okulların müfredatına ders olarak eklenmiştir.
- Çalıkuşu (Reşat Nuri Güntekin): Türk edebiyatının klasikleri arasında yer alan eserde Reşat Nuri Güntekin Osmanlı Devleti’nin son yıllarını anlatır. Ağırlıklı olarak Anadolu’da geçen eser, romanın ana kahramanı Feride’nin hatıra defteri olarak yazılmıştır. Çalıkuşu duygusal bir roman olduğu kadar o dönemdeki toplumun sorunlarına ayna tutan eleştirel bir dille kaleme alınmıştır.
- Toplum Sözleşmesi (Jean Jacques Rousseau): 1762’de Paris’de yayınlanan eserde J.J. Rousseau Fransız devrimcilerinin çağrısına ayak uymuş, genel seçim hakkı olan bir cumhuriyet istemiş, eşitlik, özgürlük, kardeşlik haklarını savunmuştur. Eser siyaset felsefesi ile siyaset kuramının başyapıtları arasında gösterilmektedir.
- Türkçülüğün Esasları (Ziya Gökalp): Türkiye sosyoloji tarihinin önemli isimlerinden biri olan, Türkiye’deki ilk sosyoloji kürsüsünü kuran kişi unvanını taşıyan Ziya Gökalp bu eserde Türk milletinin nereden geldiğini ve nereye gitmesi gerektiğini gösteren öğretmen gibidir. Bu gayretiyle Türk milliyetçiliğinin zemini hazırlamıştır diyebiliriz.
- Belleten: Türk Tarih Kurumu tarafından 1937 yılından beri dört ayda bir Türkçe olarak yayınlanan dergidir. Dergide dil ve tarih konulu makalelere yer verilmektedir.
Dünya Okuma Yazma Günü’ne Özel Kitap Önerileri
- Karayipler’de Hazine Avı – Kaplan Gözü Maceraları: Christian Tielmann’ın kaleme aldığı, İş Bankası Kültür Yayınlarına ait kitapta minik Luzie’nin gemi kaptanı olan babasıyla bir görev için Karayipler’e seyahatinde denizin dibinde buldukları hazine ile o hazinenin peşinde olan kişilerle olan macerasını anlatıyor.
- Köpük İle Pıtır: David Bedford’un kaleme aldığı kitapta Köpük ile Pıtır adında iki kardeşin maceralarına tanık oluyoruz. Pıtır oldukça yaramaz biridir ve Köpük buna bazen çok kızar. Bir gün kar fırtınasının ortasında kalan ikili bu durumdan kurtulabilecekler midir?
- Elif ve En Sevdiği Midilli: Liane Schneider’ in kaleme aldığı eserde binicilik dersleri alan Elif’in hikâyesi anlatılıyor. Elif’in çok sevdiği midillisi Benekliyle yakın arkadaşı Ayşe’nin de iyi anlaşması, Ayşe’nin Benekliye iyi binmesi Elif’i üzer, acaba artık Benekliye derslerde sadece Ayşe mi binecek?
Sizlere önerdiğimiz bu kitapları ve daha fazlasını web sitemizde kitap kategorisinde bulabilirsiniz.
Herkesin Dünya Okuma Yazma Günü Kutlu Olsun diyor, tüm dünyada okuma yazma oranının arttığı, herkesin daha fazla kitap okuduğu bir yıl olmasını temenni ediyoruz.
